miércoles, 4 de enero de 2012

Cultura e tradicións: Os muiños

Os muiños veñen sendo un antigo símbolo de identidade da vida cotidia dos labregos galegos, pois nel aparte de moer era sitio de reunión, namorar, é de lembrar lendas e historias mentres a roda moia o preciado gran.
Na Galiza sobreviven preto das correntes de auga centos de muiños, case todos traballaban con estas correntes que facian mover súas helices ou rodicios para que estes a súa movesen na parte superior as "móas" ou pedras do muiño, un gran exemplo de este tipo de muiño típico da Galiza o temos na foto superior dos muiños do Río Baroxa, no concello de Barro (Pontevedra). Tamén se conserva algún resto de muiño de vento, como o que podemos ver na foto inferior no Monte Tetón, en Tebra, Tomiño (Pontevedra).
A maioria atopanse a día de hoxe abandoados e caendose, outros restaurados e voltos a abandoar, e algúns con máis sorte arranxados e formando parte de fermosos routeiros que nos recordan máis de preto noso pasado. Un gran exemplo e o routeiro dos muiños do Picón e Folón, no concello de O Rosal, Pontevedra, os cales atopanse aparte nun enclave paisaxístico fermoso como vemos nas fotos de abaixo.

Os muiños maioritariamente tiñan varios donos, e eran coñecidos polos nomes destes. Os donos alugaban os muiños, moitas veces por parte do moido polas persoas que non tiñan muiño. En moitos casos atopabanse moi lexanos das zonas rurais polo que o camiño faciase longo e sorte tiñan os que despuñan dunha mula de carga e non tiñan que levalo o lombo os grans. Ese é o caso dos muiños do Folón que vemos na imaxe superior, os cales topabanse lexanos e cun dificil acceso.
Cando habia moita demanda dos muiños tamén traballabase pola noite no muiño, onde contabanse lendas, cantabanse cantares ou mesmo tentaban espantar os lobos da zona. Na moega que era un recipinte de madeira enriba da móa, votabase o gran que iba caíndo pouco a pouco na pedra para moerse, asi pasabase horas ata moer o que cada un levase para despois pasar o seguinte... Moitos muiños estaban pegados, como os que vemos na foto superior no Río Xabriña, en Paraños (O Covelo-Pontevedra), mentres que outros estaban a grandes distancias entre eles, o que facia o traballo máis solitario, como o da imaxe inferior en Cillarga, Ribadetea (Ponteareas-Pontevedra)
E unha magoa que onde nosos avós traballaban, cantaban e mesmo namoraban hoxe atopense abandoados e derrumbandose, como grandes estruturas perdidas na oscuridade e penumbras... pois o progreso os fixo desaparecer e perderse no tempo, aínda asi nalgúns lugares surxen ideas como recuperalos para podelos aprobeitar para crear enerxía eléctrica coa corrente das augas, é asi non queden como parte do gran patrimonio galego perdido polo progreso, como o muiño que vemos na parte inferior en Ézaro (Dumbria-A Coruña), que se atopa a escasa distancia dunha central eléctrica moderna.

No hay comentarios:

Publicar un comentario